Bạn có biết chức năng của Amidan và VA đối với sức khỏe?

Chức năng của Amidan và VA là bảo vệ đường hô hấp chống lại các tác nhân gây bệnh. Đây là những bộ phận thuộc vòng bạch huyết waldeyer có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với sức khỏe con người, đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.

Cấu tạo của Amidan và VA

Phía dưới niêm mạc hầu có rất nhiều tổ chức bạch huyết, các tổ chức này tập trung thành một vòng kín gọi là vòng waldeyer hay còn gọi là vòng bạch huyết quanh hầu. Vòng waldeyer nằm ở ngã tư hầu họng, được tạo thành từ 6 khối amidan gồm:

• 1 khối amidan vòm còn gọi là VA
• 2 khối amidan vòi
• 2 khối amidan khẩu cái
• 1 khối amidan lưỡi

Thực chất, VA và amidan là một, đều là tổ chức bạch huyết của vòng bạch huyết waldeyer nằm ở ngã tư hầu họng, có vai trò như hàng rào bảo vệ cơ thể chống lại sự xâm nhập của vi trùng từ bên ngoài. Trong đó, amidan bảo vệ qua đường miệng, VA bảo vệ qua đường mũi. Hơn nữa, VA chỉ có ở trẻ nhỏ và tiêu biến hoàn toàn khi lớn lên.

➡️ Cấu tạo của Amidan khẩu cái

Là tổ chức lympho lớn nhất trong vòng bạch huyết, amidan khẩu cái gồm 2 khối amidan nằm ở 2 bên thành họng. Amidan khẩu cái có trụ trước và trụ sau che phủ, và là amidan duy nhất có thể quan sát dễ dàng bằng mắt thường. Mỗi khối amidan khẩu cái đều có hình ô van màu hồng. Bề mặt gồm nhiều hốc sâu và được che phủ bởi lớp biểu bì. 

➡️ Cấu tạo của VA

VA là thuật ngữ chỉ amidan vòm, được viết tắt từ tiếng Pháp Végétations Adénoides. VA chỉ gồm 1 khối tổ chức bạch huyết hình tam giác nằm dưới nóc vòm và thành sau của vòm mũi họng, phía trên lưỡi gà và sau mũi. Nếu như amidan khẩu cái được che phủ bởi lớp biểu bì phía trên thì VA lại không có lớp vỏ bọc, mặt tự do thường có 5 khía sùi dọc. 

Ở thể thông thường, amidan dày khoảng 2mm và không gây cản trở đường thở. Mặc dù mỏng nhưng do VA được xếp thành nhiều nếp nên diện tích tiếp xúc rất rộng. Khác với amidan khẩu cái, amidan vòm (VA) không thể quan sát được bằng mắt thường mà cần có gương đặc biệt hoặc sự hỗ trợ của dụng cụ quan sát. 

Các chuyên gia cho biết, VA được hình thành từ tháng thứ 3 – tháng thứ 7 của thai kỳ. VA phát triển đầy đủ ở trẻ sơ sinh và to dần cho đến khi trẻ được 6-7 tuổi sẽ dần teo lại và gần như tiêu biến hoàn toàn khi trẻ 15 tuổi. 

Chức năng của Amidan và VA

Amidan và VA là cửa ngõ quan trọng bảo vệ đường hô hấp, chức năng chính của các khối amidan này là miễn dịch và bảo vệ. Khi cơ thể bị các tác nhân gây hại xâm nhập (virus, vi khuẩn…) các amidan sẽ tiết ra kháng thể và cách lympho bào giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây hại này. 

⇒ Cơ chế hoạt động của VA, Amidan

Không khí sau khi được hít qua mũi sẽ tiếp xúc với các amidan, VA trước khi đi vào phổi. Virus, vi khuẩn bám vào bề mặt các khối amidan. Lúc này, các tế bào bạch cầu đang trực sẵn tại đây sẽ nhận nhiệm vụ bắt giữ, nhận diện virus vi khuẩn để tạo ra kháng thể.

Những kháng thể này được nhân rộng lên và đưa đi khắp nơi tạo ra miễn dịch tại chỗ chống lại virus vi khuẩn khi chúng tái nhiễm.

⇒ VA, Amidan đặc biệt quan trọng với trẻ dưới 7 tuổi

Chức năng của amidan đặc biệt quan trọng đối với trẻ dưới 7 tuổi, vì đây là thời gian hình thành và phát triển mạnh nhất của amidan. Tại thời điểm này amidan đóng vai trò tạo ra những kháng thể giúp trẻ thích nghi được với những năm tháng đầu tiên ở môi trường sống tự nhiên.

Với những trẻ có Amidan hay viêm nhiễm, hay những trẻ đã cắt Amidan ở giai đoạn này thường hay mắc bệnh hơn những trẻ bình thường, đặc biệt là các bệnh về đường hô hấp khi đã trưởng thành.

Những bệnh lý thường gặp ở Amidan và VA

Do thường xuyên tiếp xúc với các tác nhân gây hại (virus, vi khuẩn, ký sinh trùng…) nên amidan, VA rất dễ bị viêm nhiễm. Nhất là khi hệ miễn dịch suy giảm do sự tác động của môi trường ô nhiễm, thời tiết thay đổi, nhiễm lạnh, khói thuốc lá, nấm mốc bụi bẩn… 

Các bệnh thường gặp ở cơ quan này thường là:

• Viêm VA cấp, mãn tính
• Viêm amidan cấp và mãn tính
• Viêm amidan hốc mủ
• Ung thư amidan…

Trong đó, viêm VA là một trong những bệnh lý thường gặp nhất ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, nhất là trẻ trong độ tuổi từ 6 tháng – 5 tuổi. Riêng với viêm amidan, bệnh có thể xảy ra ở mọi đối tượng, bao gồm cả trẻ em, người trưởng thành hoặc người cao tuổi. 

Cần biết rằng, viêm VA, viêm amidan tuy không quá nguy hiểm nhưng nếu không được phát hiện sớm và điều trị dứt điểm có thể gây ra hàng loạt biến chứng khó lường như:

❎Gây viêm tai giữa, viêm mũi họng

❎Viêm thanh khí phế quản, viêm phổi, viêm cơ tim, viêm cầu thận, nhiễm trùng huyết

❎Trẻ bị viêm VA, viêm amidan kéo dài có thể dẫn đến khó thở, ngủ ngáy, thậm chí có thể gây ngừng thở khi ngủ. 

Làm sao để bảo vệ chức năng Amidan và VA?

Amidan và VA đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với hệ miễn dịch. Nếu cơ quan này suy yếu hoặc bị mất đi sẽ dẫn đến hàng loạt các bệnh về đường hô hấp và đường tiêu hóa khác.  Do đó, để bảo vệ cơ quan này cần chú ý những điều sau đây:

✅ Vệ sinh răng miệng sạch sẽ: Thường xuyên đánh răng, súc miệng, súc họng sẽ loại bỏ các virus, vi khuẩn trú ngụ trong khoang miệng, hạn chế tối đa nguy cơ gây bệnh. 

✅ Giữ ấm cơ thể, đặc biệt là vùng họng khi thời tiết thay đổi. Sử dụng điều hòa, tắm rửa hoặc sinh hoạt đúng cách để không bị nhiễm lạnh. 

✅ Tránh tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, không hút thuốc lá. Luôn đeo khẩu trang khi ra ngoài để hạn chế sự tác động của khói bụi xăng xe…

✅ Xây dựng chế độ ăn uống khoa học, ưu tiên các loại thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất như rau xanh, trái cây…để tăng đề kháng, củng cố hệ miễn dịch cơ thể. 

Trên đây là thông tin về cấu tạo và chức năng của amidan, VA. Hy vọng rằng bài viết sẽ cung cấp những kiến thức hữu ích cho quý bạn đọc. Nếu cần tư vấn chuyên sâu hơn về Amidan, VA cùng các bệnh liên quan, hãy liên hệ ngay với chuyên gia qua tổng đài tư vấn miễn phí 1800 6523